We kijken terug op een bewogen jaar vol uitdagingen. De coronaperiode heeft laten zien hoe veerkrachtig we zijn. Alle KOOS professionals hebben alles uit de kast gehaald om kinderen, jongeren en gezinnen zo goed mogelijk te ondersteunen. De goede samenwerking met onze partners in Utrecht heeft ons ook veel energie gegeven. Het is geweldig om te ervaren hoe we samen mooie stappen zetten in de transformatie waar we in geloven. De wijkgerichte aanpak maakt dat we steeds beter kunnen doen wat nodig is.
In dit jaarbeeld kijken we terug op verschillende thema’s, ontwikkelingen en gebeurtenissen uit 2021. Alle stappen die we hebben gezet dragen stuk voor stuk bij aan het toewerken naar onze zero’s: zero residentieel, zero suïcide, zero schooluitval en zero stigma.
Het afgelopen jaar is er maatschappelijk gelukkig meer aandacht gekomen voor mentale weerbaarheid van kinderen, jongeren en gezinnen. Een cruciaal thema in de stad, maar ook voor ons als samenleving. De druk op jongeren neemt toe en de vraag om hulp wordt steeds groter. Het leidt tot meer zorgvragen en dat zien we graag gekeerd. Uit een recente lezing met hoogleraar Micha de Winter werd ook duidelijk dat de bandbreedte van wat wij als samenleving normaal vinden wel heel smal is geworden. Hier hebben we met elkaar het gesprek over te voeren in het belang van de kinderen en jongeren. Ik ben ervan overtuigd dat meer zorg niet de beste oplossing is.
Met veel waardering en bewondering voor wat we hebben bereikt kijk ik uit naar wat komen gaat. KOOS is daar waar kinderen en gezinnen zijn, dichtbij in de wijk. Ik vertrouw erop dat we vanuit samenwerking verder kunnen werken aan het realiseren van onze missie ‘Een betekenisvol leven voor iedereen’.
Marian Dobbe, bestuurder KOOS Utrecht
Corona maakte ons werk in 2021 nog uitdagender. Het was soms best ingewikkeld. Toch hebben we volop ingezet op wat nodig was en dat doen we nog steeds. KOOS wachtte niet op Covid. De sterke gezamenlijke ambities van alle partners in de stad brengen en houden ons allen in beweging. Ook in tijden waarin de wereld op zijn kop lijkt te staan.
De druk op de zorg is het afgelopen jaar nog meer toegenomen. We hebben samen met de partners in de wijk, zoals het buurtteam, de JGZ, de scholen en huisartsen alle zeilen moeten bijzetten om de vaak urgente vraag het hoofd te kunnen bieden. Partners gaven aan dat de laagdrempelige en toegankelijke (participerende) consulten vanuit KOOS hierin zeer ondersteunend zijn. Daarnaast werd zichtbaar dat het in de wijk multidisciplinair werken (professionals met verschillende expertise in één team, die elkaar aanvullen) zwaardere zorg, zoals een klinische opname heeft voorkomen.
Circulaire zorg
Individueel naar collectief
Verschillende expertises onder 1 dak in de wijk aanwezig
Participerend consult
Utregs Plekkie
Geen uren schrijven
Kinderen of jongeren zijn niet hun aandoening. Toch focussen we daar in de samenleving doorgaans wel op. Alle aandacht gaat uit naar klachten en gezondheidsproblemen, en hoe we die kunnen oplossen. KOOS Utrecht kiest met gedachtegoed van Positieve Gezondheid voor een andere invalshoek. Bij ons ligt het accent niet op ziekte, maar op kinderen, jongeren en gezinnen zelf. Op hun veerkracht en op wat hun leven betekenisvol maakt. Positieve Gezondheid is een bredere kijk op gezondheid, uitgewerkt in zes dimensies. Met die bredere benadering draagt KOOS bij aan het vermogen van mensen om met de fysieke, emotionele en sociale uitdagingen in het leven om te gaan. Én om zo veel mogelijk eigen regie te voeren.
De rol van KOOS is specialistisch aanvullend en de wijk is onze basis. We sluiten aan bij wat er al is en kijken wat er nodig is om stappen vooruit te zetten We hebben met onze partners aandacht voor het vergroten van de bandbreedte van het ‘normaal’, waardoor gedrag of problemen minder snel als afwijkend worden gezien. We werken hierin o.a. samen met JGZ, buurtteam, huisarts, informele zorg, SAVE en school. Samen bouwen we aan een veerkrachtig gezin(systeem) rond kinderen en jongeren. In het wijkgericht werken leren we van onze partners en wisselen we kennis en ervaringen uit.
Doen wat nodig is, is ook doen waar het nodig is. Bij KOOS kun je terecht voor aanvullende zorg voor jeugd. Dat doen we op maat, zodat de hulp zo goed mogelijk past bij wat een kind, jongere of gezin nodig heeft. We beginnen niet opnieuw, maar sluiten aan bij wat al gedaan is. We werken samen met mensen en partijen die al betrokken zijn, zoals het buurtteam, school of de (huis)arts en bovenal belangrijke steunfiguren voor het gezin én natuurlijk het gezin zelf. KOOS komt in beeld wanneer er sprake is van bijvoorbeeld ernstige gedragsproblemen, een intensieve hulpvraag bij (licht)verstandelijke beperking, maar ook bij angst en/of trauma. Ook biedt KOOS hulp in de vorm van pleegzorg, gezinshuizen, specialistische kinderdagcentra en andere woon- of logeervormen.
Wij vinden dat kinderen, jongeren en gezinnen zelf zoveel mogelijk eigen keuzes moeten kunnen maken. De eigen verantwoordelijkheid is onmisbaar voor een effectieve aanpak van de problematiek. KOOS stimuleert dat door met de jongere en het gezin in gesprek te gaan over de veranderwens en samen doelen te stellen. Tussentijds kijken we samen hoe het gaat en stellen de doelen bij als het nodig is. KOOS professionals zijn samen met de kinderen, jongeren en gezinnen met wie zij werken verantwoordelijk voor passende en effectieve ondersteuning en/of behandeling. Veel nadruk gaat ook uit naar veerkracht en waar nodig het herstel van veerkracht van de kinderen, jongeren en hun omgeving.
Aantal cliënten
Consultaties
Verhouding van het aantal kinderen/jongeren in zorg tussen de zes BASEcamps van KOOS
Verdeling verwijzers
Aantal professionals in dienst
Het mooie van een multidisciplinair team is dat je kan kijken wie wat kan doen, zonder dat het gezin er last van heeft. Het wordt geen versnipperd aanbod, omdat je makkelijk de expertise van je collega’s kan inroepen.
— Marnix (GZ-psycholoog bij KOOS)
Enthousiaste professionals met hart voor het vak. Creatieve geesten waarbij out of the box wordt gedacht! Ze blijven verbinding zoeken met jongeren, ouders en het netwerk, waarbij sprake is van complexiteit. Als spin in het web in het netwerk, altijd op verzoek naar verbinding.
— Jacquelijne Schraven, Klinisch psycholoog ALTRECHT
De Algemene Leden Vergadering van KOOS (ALV) bestaat uit de bestuurders van de vijf initiatiefnemende organisaties achter KOOS Utrecht, dit zijn:
Namens de ALV: “De ALV is het afgelopen jaar zes keer bij elkaar gekomen. Naast de reguliere onderwerpen die passen bij de toezichthoudende rol van de ALV hebben we gesproken over een aantal relevante en actuele thema’s in Utrecht, zoals de transformatie in de stad. Een van de belangrijke pijlers hierin is het integraal buurtgericht multidisciplinair werken als nieuw vak van professionals. We bespraken de trends en ontwikkelingen in de wijken en gebieden waar KOOS actief is en de betekenis hiervan voor het uitoefenen van de opdracht, het leveren van kwaliteit en de reikwijdte van de jeugdwet. Natuurlijk bespraken we ook de impact die corona het afgelopen jaar op het bieden van zorg bij zowel de gezinnen als bij medewerkers heeft gehad. Tenslotte zijn we in gesprek gegaan met medewerkers, ervaringsdeskundigen en teamleiders over hoe ervaringsdeskundigheid in de praktijk en in de contacten met de gezinnen invulling krijgt en in de toekomst verder kan worden uitgebouwd.”
Een netwerkorganisatie als KOOS vraagt voortdurend om reflectie. De initiatiefnemers hebben in de organisatie een dubbele ‘pet’. Ze zijn ALV-lid en behartigen het doel van het netwerk. Daarnaast zijn zij leverancier van diensten én mensen aan het netwerk.
Conform de statuten heeft de ALV haar goedkeuring verleend over zaken als het jaarplan, de begroting, de jaarrekening en langlopende verplichtingen. Daarnaast is er van gedachten gewisseld en input geleverd over vraagstukken als de budgettaire ontwikkelingen in relatie tot de zorgvraag en het partnerschap in de stad en specifiek met de opdrachtgever gemeente Utrecht.
Tot slot een woord van dank namens de ALV aan collega’s en het bestuur van KOOS. De samenwerking is inspirerend verlopen in een jaar met veel opgaven.
Gewoon nog naar je eigen school kunnen, naar de voetbal, spelen in het park. Jouw park. En toch die plek hebben waar je je thuis voelt. Hoe fijn is dat! Dat is precies wat Utregs plekkie biedt. Utregs plekkie is een initiatief van KOOS Utrecht en Spoor030 en zoekt pleeg- en steunouders. Voor de hele week, maar ook voor een paar uurtjes.
Om die plekkies te vinden hebben we in de week van de pleegzorg ons eigen Utregse Plekkie ingericht op Utrecht Centraal Station. In onze speciale glazen huiskamer was iedereen welkom voor een praatje.
Wethouder Eelco Eerenberg opende de pop-up store en schoof ook meteen aan voor de eerste Utregs Plekkie Podcast, die we dagelijks vanuit de store maakte.
Verschillende organisaties maakten deze week mogelijk door de handen ineen te slaan! Knap staaltje samenwerking. Van Handje Helpen tot Kamers met Aandacht en van Meeleefgezinnen tot Home Start. Ook spraken we met interessante gasten, zoals professor Micha de Winter en toen nog gemeenteraadslid, inmiddels wethouder Rachel Streefland.
De campagne heeft mooie resultaten opgeleverd. Zo zijn er flink wat extra informatiepakketten aangevraagd op de website utregsplekkie.nl, hebben we met social media en de podcast een grote doelgroep bereikt en hebben we de informele zorg in de stad met elkaar verbonden. En bovenal; er hebben zich nieuwe pleeggezinnen gemeld die wat willen betekenen voor een ander gezin, een kind of een jongere in Utrecht.
Belangrijke ontwikkelingen van afgelopen jaar
in de BASEcamps.
Zoals op veel plekken in Nederland merkten Jou (Jongerenwerk Utrecht), het buurtteam en KOOS in Vleuten dat veel jongeren last hadden van stress, somberheid en/of eenzaamheid. In plaats van deze jongeren een individueel traject te bieden, is een pilot gestart om ze groepsgericht te helpen. In acht bijeenkomsten gingen de jongeren aan de slag. Ze vonden herkenning bij elkaar, merkten dat ze niet de enige zijn en leerden anders omgaan met hun stress en somberheid. Ook thema’s als identiteit, zelfbeeld, sociale media en prestatiedruk kwamen aan bod. Wegens succes is na de pilot vervolg gegeven aan deze groep en start begin 2022 een twee groep voor jongeren uit Vleuten, De Meern en Leidsche Rijn. Op deze manier sluiten we aan bij de mogelijkheden van jongeren en de kracht van herkenning en steun bij elkaar.
Hoe zorgen we dat onze hulp duurzaam is? Dat een jongere of een gezin zelf weer verder kan na onze betrokkenheid? Circulaire zorg is een verbreding van de JIM-aanpak (Jouw Ingebrachte Mentor). Het gaat uit van het herkennen en positioneren van natuurlijke hulpbronnen binnen het netwerk van een jongere en/of een gezin, bijvoorbeeld: wat kan een opa, tante of buurman voor je betekenen? In 2021 is een groep collega’s vanuit alle BASEcamps getraind in het gedachtegoed van Circulaire Zorg. Zo hebben zij meer handvatten en kennis om belangrijke personen rondom jongeren of gezinnen te vinden, te positioneren en mee samen te werken. Steeds vaker lukt het om jongeren en ouders samen met mensen die belangrijk voor hen zijn te spreken en hen een rol te geven in het hulptraject. Met hen kijken we hoe we passend bij de jongere/ het gezin invulling geven aan de rol van de steunfiguur.
In 2020 hebben we de eerste stappen gezet in het integreren van digitale vormen van hulp in samenwerking met een eHealth platform. Inmiddels zijn alle teams getraind in eHealth. Afgelopen jaar is deze vorm van hulp steeds vaker ingezet als onderdeel van een traject bij KOOS. Tussen gesprekken bij KOOS door kunnen jongeren of ouders bijvoorbeeld modules volgen over het omgaan met emoties of het verkennen van spanning. Ook staat er veel informatie op het platform dat voorafgaand aan je eerste gesprek bij KOOS al helpend kan zijn. KOOS gelooft dat eHealth een steeds belangrijker onderdeel zal zijn van jeugdhulp als aanvulling op het directe contact met een professional. We zien dit daarom als een belangrijke eerste stap in alle mogelijkheden die er zijn om onze hulp beter en efficiënter te maken met behulp van digitale middelen.
De kern van de werkwijze van KOOS is de aanwezigheid van onze multidisciplinaire teams in de wijk. We zien grote meerwaarde in het dichtbij de kinderen, jongeren en gezinnen én onze samenwerkingspartners aanwezig zijn. Tegelijkertijd is het vinden van een passende plek voor onze teams in de huidige vastgoedmarkt een uitdaging. We zijn blij dat het toch gelukt is om in het afgelopen jaar voor drie van onze teams een nieuwe plek te vinden in de wijk. De Meern, Vleuten én Zuidwest zijn verhuisd naar een nieuwe locatie. Een plek in de buurt waar jongeren en gezinnen naartoe kunnen komen, en waar vanuit onze professionals makkelijk naar andere plekken kunnen gaan voor een gesprek, zoals school, een park of thuis.
KOOS professionals zijn in dienst bij de vijf initiatiefnemers van KOOS. Daar vinden zij vakgenoten en kunnen zij voeding halen op hun expertisegebied. In de KOOS teams werken zij in multidisciplinaire teams met collega’s met verschillende expertises passend bij de vraag in de wijk. Dat vraagt lenigheid. We noemen die lenigheid ook wel tweebenigheid. Zowel voor de initiatiefnemers en KOOS als organisatie, als voor de professionals, is deze manier van organiseren soms zoeken. Om te leren wat hierin werkt en wat we te verbeteren hebben, zijn we met financiering vanuit een ZonMw subsidie samen met kennisorganisatie Vilans een actieonderzoek gestart. Met de lessen gaan we in de komende jaren aan de slag. In 2022 volgt hieruit ook een openbare handreiking.
In de eerste twee jaar is KOOS gegroeid en ingebed in de wijk. Samen met onze partners vormen we een steeds steviger netwerk waarbinnen we elkaar weten te vinden en we vanuit onze rol en expertise op elkaar aansluiten. Samen ontwikkelen we ook verder, we kunnen stappen maken doordat we weten wat we aan elkaar hebben, of doordat we meer zicht krijgen op de trends in de wijk. Ook krijgen we scherper wat het effect is van de komst van KOOS in de wijk, en waar we bepaalde dynamieken of processen te keren hebben. Wat kunnen we slimmer organiseren in de wijk of als stad, hoe sturen en monitoren we op een beweging, en hoe duiden we dat naar de buitenwereld?
In de omslag van de landelijke trend van toenemende zorgvraag naar een inclusieve samenleving moeten we meer gaan erkennen dat kwetsbaarheid en onzekerheid bij het leven horen. Met het toenemend ervaren van psychische problematiek bij zowel volwassenen als kinderen is een andere aanpak ook noodzakelijk om de jeugdhulp duurzaam te transformeren. Met als doel dat we tijd en ruimte houden voor de kinderen, jongeren en gezinnen die onze aanvullende zorg en ondersteuning nodig hebben om weer verder te kunnen. Dit vraagt ook van ons om soms het niet-weten te verdragen en het uit te spreken naar elkaar. Maar ook om samen te verdragen dat deze beweging tijd kost en dat het soms schuurt met tegengestelde trends in de maatschappij.
Het is een complexe opdracht waar we middenin zitten. Blijvend zijn we in ontwikkeling, we kijken hoe we optimaal kunnen aansluiten bij de vragen in de wijk en willen zo efficiënt mogelijk kunnen werken. Ook in 2022 trekken we met ouders, scholen, het buurtteam en alle andere betrokken partijen samen op voor de kinderen en gezinnen van Utrecht vanuit onze aanvullende rol. We zijn trots op waar we staan en kijken uit naar verder ontwikkelen vanuit alle kennis en met alle partners die we in de afgelopen twee jaar hebben opgedaan.
